İş hayatında zaman zaman karşılaşılan en sinsi ve yıpratıcı problemlerden biri mobbing, yani psikolojik tacizdir. Çalışanlar çoğu zaman yaşadıkları durumun mobbing olup olmadığını anlayamaz, haklarını nasıl arayacaklarını bilemezler. Bu yazıda iş yerinde mobbing nedir, nasıl anlaşılır, nelere dikkat edilmeli ve mağdur çalışanlar ne yapabilir, adım adım ele alıyoruz.

❓ Mobbing Nedir?

Mobbing; bir çalışana karşı iş yerinde sistematik biçimde uygulanan yıldırma, dışlama, aşağılama veya küçük düşürme gibi olumsuz davranışların genel adıdır. Amaç, kişiyi yıldırarak işten ayrılmasını sağlamak ya da performansını düşürmektir.

Bu davranışlar genellikle uzun süreli, planlı ve tekrar eden eylemlerden oluşur. Örneğin:

• Sürekli eleştirilmek veya küçük düşürülmek
• Diğer çalışanların yanında azarlanmak
• Yetkisiz bırakılmak ya da görev verilmeyerek dışlanmak
• Bilinçli olarak hatalı işler yaptırmak
• Hedef gösterilmek, alay edilmek
• Sosyal ilişkilerden uzaklaştırmak

Bu ve benzeri davranışlar bir defalık olduğunda mobbing sayılmaz. Süreklilik, niyet ve amaç burada kilit önemdedir.

🔍 Mobbingi Nasıl Anlarsınız?

Bazı iş ortamlarında çalışanlar bir süre sonra kendilerini huzursuz, değersiz ve tükenmiş hissetmeye başlayabilir. Eğer:

• İşe gitmek istemiyorsanız,
• Sürekli baskı altında olduğunuzu hissediyorsanız,
• Performansınız sorgulanıyor ama destek verilmiyorsa,
• Sürekli dışlanıyor ya da görmezden geliniyorsanız,

bunlar mobbingin işaretleri olabilir. Bu durumda yaşadıklarınızı kayıt altına almak ve belgelemek çok önemlidir.

🛡️ Mobbinge Uğrayan Çalışanın Hakları

Mobbing karşısında çalışan yalnız değildir. Türk İş Hukuku, çalışanı bu tür saldırılara karşı korur. Mağdur çalışanlar şu yolları izleyebilir:

1. Haklı nedenle fesih

Çalışan, mobbing uygulayan işverene karşı iş akdini feshedip kıdem tazminatına hak kazanabilir. Ancak bunu yapmadan önce hukuki destek alınması tavsiye edilir.

2. Manevi tazminat davası

Mobbing nedeniyle yaşanan stres, itibar kaybı, depresyon gibi durumlar için manevi tazminat talep edilebilir.

3. İş müfettişine veya Alo 170’e başvuru

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, bu başvurulara göre denetim yapabilir.

4. Arabuluculuk ve dava

İşten ayrılmadan önce veya sonra arabuluculuk süreci başlatılabilir. Uzlaşma olmazsa iş mahkemesinde dava açılabilir.

📌 Mobbing Nasıl Belgelenir?

Mobbing ispatı zordur, bu nedenle belge ve tanık çok değerlidir. Tavsiyeler:

• Yaşananları yazılı olarak günlük şeklinde not edin.
• Size gönderilen e-postaları ve mesajları saklayın.
• Toplantılarda yaşananları tarihle birlikte not alın.
• Varsa güvenilir iş arkadaşlarınızı tanık olarak yazılı beyan almaya ikna edin.
• Gerekirse psikolojik destek alarak rapor düzenlettirin.

⏳ Süreçler ve Zamanaşımı

İşten ayrıldıktan sonra mobbing nedeniyle dava açmak isteyen bir çalışanın genellikle 5 yıl içinde harekete geçmesi gerekir. Ancak bu süre, duruma göre değişebileceği için hukuk uzmanına danışmak en doğrusudur.

✅ Sonuç

Mobbing, sessizce büyüyen ama zamanla çalışanın hem ruhsal hem bedensel sağlığını etkileyen ciddi bir problemdir. Bu nedenle, çalışanların sessiz kalmaması, yaşadıklarını belgelemesi ve hak arama yollarını bilmesi son derece önemlidir.

Unutmayın: İş yerinde saygı, destek ve güven ortamı bir lüks değil, anayasal bir haktır.