Yasemen Buket GÜLERYÜZCeza yargılamasında temyiz, verilen bir hükmün hukuka uygun olup olmadığının üst derece mahkemesi (genellikle Yargıtay) tarafından denetlenmesidir.
Bu aşamada sunulan temyiz dilekçesi, başvurunun temel taşıdır.
Ancak bazı durumlarda, temyiz dilekçesinde açık ve somut temyiz sebeplerinin yer almaması önemli sonuçlar doğurur.
Bu makalede, konuyu temyizin amacı, temyiz dilekçesinde bulunması gerekenler, temyiz sebeplerinin eksikliği hâlinde ne olacağı, Yargıtay uygulamaları, örnekler ve uygulamada dikkat edilmesi gereken hususlar çerçevesinde ayrıntılı olarak ele alacağız. 📚
1️⃣ TEMYİZİN AMACI VE FONKSİYONU
Temyiz, ilk derece mahkemelerinin kararlarının hukuka uygunluğunu denetleyen bir olağan kanun yoludur.
Amaç:
- ❗ Hukuk hatalarının düzeltilmesi,
- ❗ Usul hatalarının giderilmesi,
- ❗ Haksız ve hukuka aykırı kararların ortadan kaldırılmasıdır.
Dolayısıyla temyiz, bir yeniden yargılama değil, denetim mekanizmasıdır.
Bu yüzden temyizde somut hukuka aykırılık iddiaları ileri sürülmelidir.
2️⃣ TEMYİZ DİLEKÇESİNDE NELER OLMALI?
Bir temyiz dilekçesinde bulunması gereken asgari unsurlar şunlardır:
🔹 Kararın hangi yönlerinin hukuka aykırı olduğu,
🔹 Hangi delillerin dikkate alınmadığı veya hatalı değerlendirildiği,
🔹 Usul hükümlerine hangi şekillerde aykırılık yapıldığı,
🔹 Maddi hataların veya hukuki yanlışların somut örneklerle gösterilmesi,
🔹 Hangi kanun maddelerine aykırılık iddia edildiği.
Kısaca:
📝 Temyiz dilekçesi, kararı neden doğru bulmadığını net şekilde açıklamalıdır.
3️⃣ TEMYİZ SEBEBİ BELİRTİLMEMESİ NE ANLAMA GELİR?
Eğer bir temyiz dilekçesinde;
- Kararın hangi yönlerinin yanlış olduğu,
- Hangi hukuki normlara aykırılık bulunduğu,
- Hangi usul hatalarının yapıldığı
belirtilmemişse, bu dilekçe sadece bir “itiraz beyanı” niteliğinde kalır.
📜 CMK 294/2. maddesine göre:
“Temyiz dilekçesinde gösterilen sebeplerle bağlı kalınmaksızın, kanuna aykırılık olup olmadığı resen incelenir.”
Yani:
🔸 Temyiz dilekçesinde sebepler belirtilmemiş olsa bile, Yargıtay yine de kararı resen inceler.
🔸 Ancak bu inceleme, kanun yararına ve kamu düzenine aykırılık taşıyan açık hatalarla sınırlı olur.
Bu durumda;
✅ Sanığın lehine ağır hukuka aykırılıklar varsa bunlar resen incelenir.
❌ Ancak dilekçede özel bir sebep belirtilmediği için detaylı bir hata taraması yapılmaz.
4️⃣ YARGITAY UYGULAMASI
Yargıtay’ın içtihatlarına göre:
- Temyiz dilekçesinde sebep gösterilmemişse, sadece kamu düzenine aykırılık olup olmadığı incelenir.
- Mahkemeler somut hukuka aykırılıklar dilekçede gösterilmedikçe derinlemesine bir inceleme yapmaz.
- Şekli eksiklikler (dilekçenin sebep içermemesi) temyiz başvurusunun reddine doğrudan sebep değildir.
🔔 Ancak önemli bir fark vardır:
İstinaf kanun yolunda, CMK 273/2’ye göre “gerekçe içermeyen istinaf dilekçesi” reddedilebilir.
Temyizde ise kanun açıkça “resen inceleme” yükümlülüğü getirmiştir.
5️⃣ ÖRNEK SENARYOLAR
✅ Temyiz Sebebi Var:
- Sanık, kararın gerekçesinde hukuka aykırılık bulunduğunu, tanıkların dinlenmediğini belirtiyor.
- Yargıtay, hem kamu düzeni açısından hem de ileri sürülen hukuka aykırılık yönünden inceleme yapar.
❌ Temyiz Sebebi Yok:
- Sanık sadece “karara itiraz ediyorum” demiş.
- Yargıtay yalnızca bariz ve ağır hataları (örneğin görevli mahkemenin yanlış olması gibi) inceler.
6️⃣ TEMYİZ DİLEKÇESİ YAZARKEN NELERE DİKKAT ETMELİ?
🔹 Somut Hukuka Aykırılık Gösterilmeli
“Karar hukuka aykırıdır” demek yetmez. Hangi usul kuralının veya hangi maddi ceza kuralının ihlal edildiği açıklanmalıdır.
🔹 Delil Değerlendirme Hataları Belirtilmeli
Mahkemenin hangi delili yanlış değerlendirdiği ya da hangi delilin göz ardı edildiği anlatılmalıdır.
🔹 Kanun Maddesi Atıfları Yapılmalı
İddialar somut kanun maddeleriyle desteklenirse temyiz incelemesi daha etkili olur.
🔹 Gerekçelendirme Yapılmalı
Sadece sonuç istenmemeli; neden-sonuç ilişkisi kurulmalıdır.
7️⃣ SONUÇ
Temyiz dilekçesinde temyiz sebeplerinin bulunmaması, başvurunun etkinliğini ciddi biçimde azaltır.
Ancak Türk Ceza Muhakemesi sistemi, kamu düzenine aykırılık durumunda resen inceleme yapmayı zorunlu kıldığı için, tamamen sonuçsuz kalmaz.
Buna rağmen;
➡️ Hak kaybı yaşanmaması,
➡️ Yargılamada etkili bir denetim yapılabilmesi,
➡️ Sanığın lehine karar çıkması için
temyiz dilekçesinin eksiksiz ve ayrıntılı hazırlanması çok önemlidir.
📚 Etkili bir temyiz dilekçesi, hukuki argümanları güçlü bir şekilde ileri sürmeli ve yargılamanın her aşamasında sanığın haklarını gözetmelidir.
