Yasemen Buket GÜLERYÜZ
Boşanma süreci sadece duygusal ve sosyal bir ayrılıktan ibaret değildir; taraflar arasında yıllar içinde biriken ortak ekonomik değerlerin paylaşımı da oldukça önemli ve çoğu zaman karmaşık bir süreçtir. Bu paylaşım, Türk Medeni Kanunu’nun öngördüğü “edinilmiş mallara katılma rejimi” kapsamında gerçekleştirilir.
Bu yazıda boşanma halinde mal paylaşımı nasıl yapılır, hangi mallar paylaşılır, hangi mallar kişisel sayılır, dava nasıl ve ne zaman açılır gibi soruları adım adım detaylı şekilde açıklıyoruz.
⚖️ Mal Rejimi Nedir?
Mal rejimi, evlilik süresince eşlerin mallar üzerindeki hak ve sorumluluklarını düzenleyen hukuki sistemdir. Türk Medeni Kanunu’na göre eşler arasında yasal mal rejimi olarak edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanır. Ancak eşler dilerse noterde yaptıkları sözleşmeyle başka bir rejimi de seçebilir:
Seçilebilecek Mal Rejimleri:
- Edinilmiş mallara katılma (yasal rejim)
- Mal ayrılığı
- Paylaşmalı mal ayrılığı
- Mal ortaklığı
Eğer özel bir sözleşme yapılmamışsa, eşler edinilmiş mallara katılma rejimine tabidir.
🏠 Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi Nedir?
Bu rejime göre, evlilik süresince eşlerin elde ettikleri tüm mallar “edinilmiş mal” sayılır ve boşanma halinde paylaşılır.
Edinilmiş Mallar:
- Eşlerin çalışarak elde ettikleri gelirler
- Maaş, prim, ikramiye, kıdem tazminatı
- Evlilik süresince alınan gayrimenkuller
- Araçlar, yatırım amaçlı taşınır ve taşınmazlar
- Banka hesapları ve mevduatlar
- Ortak alınan eşyalar
Bu mallar boşanma halinde yarı yarıya paylaşılır (katılma alacağı ilkesiyle).
🧍♂️🧍♀️ Kişisel Mallar Nelerdir?
Her mal paylaşımına konu değildir. Aşağıdaki mallar kişisel mal sayılır ve paylaşılmaz:
- Evlilik öncesi sahip olunan malvarlığı
- Miras yoluyla kazanılan mallar
- Bağış yoluyla edinilen mallar
- Manevi tazminat gelirleri
- Kişisel eşyalar (kıyafet, özel kullanım eşyaları)
- Kişisel malların yerine geçen değerler
Örnek: Evlilikten önce alınmış bir ev, boşanma halinde diğer eşle paylaşılmaz.
📝 Mal Paylaşımı Davası Ne Zaman Açılır?
Mal paylaşımı davası, boşanma davasıyla birlikte açılamaz. Önce boşanmanın kesinleşmesi gerekir. Ardından ayrı bir dava olarak açılır.
Dikkat! Mal paylaşımı davası, boşanmanın kesinleşmesinden itibaren 10 yıl içinde açılmazsa zamanaşımına uğrar.
⚖️ Katılma Alacağı Nedir?
Eşlerden biri, diğer eşin evlilik süresince edindiği mallar üzerinde katılma alacağı talep edebilir. Bu, genellikle eşlerin gelirlerinin eşit olmadığı durumlarda gündeme gelir.
Örnek:
- Eşlerden biri çalışmış, diğeri ev hanımı olmuş.
- Çalışan eş üzerine kayıtlı birden fazla gayrimenkul edinilmiş.
- Diğer eş, boşanma sonrası bu mallardan pay alma hakkına sahiptir.
Katılma alacağı, malların güncel rayiç bedeli üzerinden hesaplanır.
📊 Mal Paylaşımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
| Dikkat Noktası | Açıklama |
|---|---|
| Malların kim adına kayıtlı olduğu | Mal kimin adına olursa olsun, edinilmişse ortak sayılır |
| Mal rejimi türü | Mal rejimi sözleşmesi varsa özel kurallar geçerli olur |
| Deliller | Tapular, banka dökümleri, faturalar gibi belgeler çok önemlidir |
| Kusur durumu | Mal paylaşımı için eşlerin kusuru dikkate alınmaz |
| İyiniyet kuralı | Diğer eşi mal kaçırmaktan kaçınmak gerekir |
🏚️ Mal Kaçırma (Gizleme) Durumu
Bazı boşanma davalarında eşlerden biri malvarlığını başkaları üzerine geçirerek paylaşımı engellemek isteyebilir. Bu durumda “tasarrufun iptali davası” açılabilir.
Örnek: Eşin boşanma sürecinde evini kardeşi üzerine geçirmesi hâlinde, diğer eş mal kaçırma gerekçesiyle bu tasarrufun iptalini isteyebilir.
🔁 Borçlar ve Mal Paylaşımı
Mal paylaşımı sırasında sadece varlıklar değil, borçlar da dikkate alınır.
- Evlilik birliği içinde ortak yaşam için alınan borçlar, her iki eşe aittir.
- Ancak eşlerden birinin şahsi borcu (örneğin bireysel kredi) yalnız o kişiyi bağlar.
🏦 Mal Paylaşımında Banka Hesapları, Taşınır-Taşınmazlar
- Banka hesapları: Evlilik süresince biriktirilmişse edinilmiş mal sayılır.
- Araba: Evlilik içinde alınmışsa ortak sayılır.
- Ev: Evlilik süresince alınan tüm taşınmazlar eşit şekilde paylaşılır.
- Altın ve ziynet eşyaları: Kadına takılan ziynetler kadının kişisel malıdır, iade edilmelidir.
✅ Sonuç: Mal Paylaşımı Adil ve Belgelerle Desteklenmiş Olmalıdır
Boşanma sonrası mal paylaşımı süreci, sadece yasal mevzuat değil, belgeler ve doğru strateji ile yönetilmelidir. Taraflar arasında adaletin sağlanabilmesi için her eşin katkısı, belgelerle ve delillerle ortaya konulmalı, varsa mal kaçırma girişimleri yargı yoluyla engellenmelidir.
Bu sürecin sağlıklı işlemesi adına alanında uzman bir avukatla çalışmak, hak kaybının önüne geçmek için son derece önemlidir.
