🔍 Velayet Nedir?

Velayet, çocuğun bakımını, eğitimini, korunmasını ve temsilini kapsayan geniş bir ebeveynlik hakkıdır. Hukuki bir terim olarak “velayet”, anne ve babanın, çocukları üzerindeki hak ve yükümlülüklerini ifade eder. Boşanma durumunda ise bu hak mahkeme tarafından bir ebeveyne bırakılır.

📚 Velayeti Kim Alır?

Boşanma sonrası, çocukların velayeti genellikle anne ya da babadan birine verilir. Türk Medeni Kanunu’nun 336. maddesi uyarınca, evlilik birliği sona erdiğinde çocukların velayetine hakim karar verir.

👩‍⚖️ Hakim, karar verirken şu temel kriterleri göz önünde bulundurur:

🧒 Çocuğun Yaşı Velayet Kararında Ne Kadar Etkilidir?

📌 0–3 yaş arası:
Çok küçük yaşlarda, çocuğun anneye olan biyolojik ve duygusal bağı daha güçlü olduğu kabul edildiği için velayet çoğunlukla anneye verilir. Ancak annenin ağır kusurlu olması (örneğin çocuğa zarar verme riski) durumunda istisnalar uygulanabilir.

📌 3–12 yaş arası:
Çocuğun sosyal gelişimi daha belirgin olduğu bu yaş aralığında; çocuğun psikolojik ihtiyaçlarını karşılayacak, eğitim ve bakım olanaklarını sağlayacak ebeveyn tercih edilir.

📌 12 yaş ve üstü:
Çocuğun görüşü dikkate alınır. Hakim, çocuğu dinleyerek hangi ebeveyni tercih ettiğini sorabilir. Ancak bu görüş bağlayıcı değil, yön göstericidir.

⚖️ Velayet Kararında Dikkate Alınan Diğer Unsurlar

👨‍⚖️ Velayet Kararları Nasıl Verilir?

Boşanma davası içinde velayet talebi yer alır. Eğer eşler arasında bir anlaşma yoksa, mahkeme kendi değerlendirmesiyle karar verir.

Hakim, karar vermeden önce şunları yapabilir:

• Tarafların sosyal ve ekonomik durumlarını araştırır
• Çocuğun psikolog ya da pedagog ile görüşmesini sağlar
• Çocuğun beyanını dinler (12 yaş üstü ise)

Velayet, tek bir ebeveyne verilir. Ancak diğer ebeveynin çocukla görüşme hakkı (kişisel ilişki tesisi) devam eder.

👪 Ortak Velayet Mümkün mü?

Türk hukukunda, evli olmayan ya da boşanmış çiftler için ortak velayet mümkün değildir. Ancak son yıllarda bazı Yargıtay kararları, anlaşmalı boşanmalarda tarafların talebi üzerine ortak velayeti mümkün kılmıştır.

📌 Şartları:

• Tarafların her ikisinin de ortak velayet üzerinde yazılı mutabakatı olmalı
• Ortak velayetin çocuğun yararına olduğu kanıtlanmalı

Ancak bu istisnai uygulama hâlen sınırlıdır ve hakim takdirindedir.

🛑 Velayet Değiştirilebilir mi?

Evet. Velayet kararı nihai bir karar değildir. Şartlar değiştiğinde yeniden dava açılabilir.

📌 Değişiklik sebepleri:

• Çocuğa kötü davranış (şiddet, ihmal)
• Ebeveynin evlenmesi ve yeni ortamın uygun olmaması
• Ekonomik durumun kötüleşmesi
• Ebeveynin başka şehre taşınması
• Çocuğun yeni tercihinin ortaya çıkması

Velayetin değiştirilmesi için aile mahkemesinde dava açılması gerekir.

🤝 Görüşme Hakkı (Kişisel İlişki)

Velayet kendisine verilmeyen ebeveynin çocuğuyla görüşme ve iletişim kurma hakkı vardır. Bu hak da mahkeme tarafından düzenlenir.

Örnek:
📅 “Ayda iki hafta sonu, yaz tatilinde bir ay, dini bayramlarda dönüşümlü olarak görüşme” gibi ayrıntılar belirlenebilir.

📌 Velayet sahibi olan kişi, diğer ebeveynin bu hakkını keyfi olarak engelleyemez. Aksi durumda, mahkeme müdahalesi istenebilir.

👨‍⚖️ Sonuç: Çocuğun Yüksek Yararı Esastır

Velayet davalarında en önemli ilke çocuğun üstün yararıdır. Hangi ebeveynin daha varlıklı ya da eğitimli olduğundan çok, çocuğun fiziksel ve ruhsal gelişimini daha iyi destekleyebilecek kişi tercih edilir.

📝 Boşanma sürecinde velayetle ilgili taleplerinizi doğru ifade etmeniz ve süreci uzman bir avukat eşliğinde yürütmeniz, hem sizin hem de çocuğunuzun geleceği açısından büyük önem taşır.