🧭 Giriş: Nafaka Sadece Boşanmalarda mı Gündeme Gelir?

Nafaka, sadece boşanma davalarında değil, ayrılık, korunmaya muhtaç çocuklar, yoksulluk içinde kalan eşler ve hatta bazı durumlarda eski eşin ölümü sonrasında bile gündeme gelen bir yükümlülüktür. Türk Medeni Kanunu’na göre nafaka, geçim desteği amacı taşıyan bir ödeme yükümlülüğüdür.

Bu yazıda nafaka türlerini, hangi durumlarda talep edilebileceğini, nafaka miktarının nasıl belirlendiğini, mahkeme sürecini ve sıkça sorulan soruları tüm yönleriyle ele alıyoruz.

🧩 Nafaka Nedir?

Nafaka, bir kişinin diğerine mahkeme kararıyla veya anlaşma yoluyla belirli aralıklarla ödeme yapmasıdır. Amacı, geçimini tek başına sağlayamayacak kişilerin mağduriyetini önlemektir.

📚 Nafaka Türleri Nelerdir?

Türk Medeni Kanunu’na göre nafaka, dört ana başlıkta düzenlenmiştir:

1. Tedbir Nafakası

Boşanma davası süresince ödenir.
Eşlerden biri ve çocuklar için geçici geçim desteğidir.
Mahkeme tarafından dava açıldığında belirlenir.
Boşanma süreci devam ettiği sürece geçerlidir.

2. Yoksulluk Nafakası

Boşanma sonrası, yoksulluğa düşecek olan eşe ödenir.
Süresizdir (yeni yasa tekliflerinde sürelendirme tartışması olsa da hâlâ süresiz uygulanmaktadır).
Talep edilmeden mahkeme kendiliğinden hükmetmez.
Evlilik birliği içinde kusuru daha ağır olan eş talep edemez.

3. İştirak Nafakası

Boşanma sonrasında çocuğun bakım, eğitim, sağlık giderleri için ödenir.
Çocuğun velayetini almayan taraf tarafından ödenir.
Çocuk ergin oluncaya kadar devam eder (18 yaş).
Ergin olduktan sonra da eğitim sürüyorsa, dava ile yardım nafakasına çevrilebilir.

4. Yardım Nafakası

Yoksul durumda olan üstsoy, altsoy veya kardeş için ödenir.
Aile bireyleri arasında bir nevi sosyal destek niteliği taşır.

💰 Nafaka Miktarı Nasıl Belirlenir?

Nafaka miktarı belirlenirken kişisel koşullar ve ekonomik durumlar göz önünde bulundurulur. Mahkeme, tarafların gelir-gider dengesini, yaşam standartlarını ve sosyal durumlarını dikkate alır.

Mahkemenin Göz Önünde Bulundurduğu Unsurlar:

Kriter	Açıklama
Nafaka yükümlüsünün geliri	Maaş bordrosu, banka hareketleri, malvarlığı
Nafaka alacaklının ihtiyaçları	Barınma, beslenme, ulaşım, eğitim, sağlık gibi temel giderler
Yaşam standartları	Evlilik sürecindeki yaşam seviyesi
Eşlerin kusur durumu	Özellikle yoksulluk nafakasında ağır kusurlu olan nafaka talep edemez
Çocuğun yaşı ve ihtiyaçları	Bebek, okul çağındaki çocuk, özel sağlık durumu gibi özel ihtiyaçlar
Tarafların sosyal ve ekonomik statüsü	Lüks tüketim, kira geliri, araba veya konut sahipliği

📌 Her olay kendi koşulları içinde değerlendirilir. Standart bir rakam yoktur.

🔍 Örnek Hesaplama

Dava Özeti:
Taraflar 6 yıl evli kalmış, kadının geliri yok, 1 çocuk var. Erkek asgari ücretin 2 katı maaş alıyor.

Mahkeme Değerlendirmesi:

Kadın için yoksulluk nafakası: 5.000 TL
Çocuk için iştirak nafakası: 3.000 TL

Bu rakamlar, tarafların şehirdeki yaşam koşullarına, maaş beyanlarına ve çocuğun okul masraflarına göre değişiklik gösterebilir.

🏛️ Nafaka Davası Nasıl Açılır?

1. Dava Türüne Karar Verilir

Boşanma sürecindeyse tedbir nafakası
Boşanma sonrası yoksulluk ve iştirak nafakası
Yoksul bireyler için yardım nafakası

2. Yetkili Mahkeme

Aile Mahkemesi
Davacı tarafın yerleşim yeri mahkemesi

3. Dava Dilekçesi Hazırlanır

Tarafların gelir bilgisi
Nafaka talep gerekçeleri
Gerekirse belgeler ve tanıklarla desteklenir

4. Geçici Önlemler Alınır

Dava süresince tedbir nafakasına hemen karar verilebilir

5. Deliller Toplanır ve Hüküm Verilir

💼 Nafaka Artırım ve İndirim Davaları

Nafaka karar verildikten sonra, ekonomik koşullarda ciddi değişiklik olursa taraflar nafaka miktarının değiştirilmesini isteyebilir.

Artırım davası: Nafaka alacaklısı açar.
İndirim davası: Nafaka ödeyen açar.
Gelir durumu değişmişse veya çocuk büyümüşse artırılabilir.
Nafaka ödeyen kişi işsiz kaldıysa veya hastalandıysa düşürülmesi mümkündür.

📌 Bu tür davalar da Aile Mahkemesi’nde açılır.

⌛ Nafaka Süresi Ne Kadardır?

Nafaka Türü	Süresi
Tedbir Nafakası	Boşanma davası süresince
Yoksulluk Nafakası	Süresiz (evlilik veya ölümle sona erer)
İştirak Nafakası	Çocuk 18 yaşına gelene kadar
Yardım Nafakası	Yoksulluk durumu sürdüğü sürece devam eder

📌 Yoksulluk nafakası alan kişi yeniden evlenirse ya da evli gibi yaşarsa nafaka sona erer.

✅ Sonuç: Adil Geçim İçin Hukuki Güvence

Nafaka, ekonomik açıdan zayıf olan tarafın korunması, çocuğun yaşam kalitesinin sürdürülebilmesi ve boşanmanın ağır sonuçlarının hafifletilmesi için Türk Hukuku’nun sunduğu önemli bir araçtır. Ancak bu sistemin adil işlemesi için: