İş kazaları, çalışanların en çok mağduriyet yaşadığı durumlardan biridir. Ne yazık ki birçok kişi, kaza sonrası hangi haklara sahip olduğunu ya da nereye başvuracağını tam olarak bilmemektedir. Oysa ki Türkiye’de iş kazaları hem cezai hem de tazminat hukuku bakımından ciddi sonuçlar doğurur. Bu yazıda iş kazası geçiren bir çalışanın hangi adımları atması gerektiğini, yasal haklarını ve izlenecek dava sürecini adım adım açıklıyoruz.

🏥 İş Kazası Nedir?

İş kazası; işçinin çalıştığı sırada, işini yürüttüğü alanda, işe gidip gelirken veya işveren tarafından görevlendirildiği yerde meydana gelen, fiziksel ya da ruhsal zarara neden olan ani ve dışsal olaylardır.

Türk Sosyal Güvenlik Hukuku’na göre bir olayın iş kazası sayılması için şu kriterler aranır:

• Kazanın sigortalı çalışanın başına gelmesi
• Olayın işin yürütümü sırasında meydana gelmesi
• Kazanın aniden ve dış etkilerle meydana gelmesi
• Fiziksel veya ruhsal bir zarara yol açması

Örnekler:

• Fabrikada makineye elini kaptırmak
• Şantiye alanında yüksekten düşmek
• Ofiste elektrik çarpması
• İşverenin gönderdiği başka bir şehre giderken trafik kazası geçirmek

📌 İş Kazası Geçirince İlk Ne Yapılmalı?

İş kazası geçiren işçinin yapması gereken ilk adımlar hayati önem taşır:

1. Hemen sağlık kuruluşuna başvurun.
   Sağlık raporu olmadan hak iddia etmek zordur.
2. Kaza bildirimi yapılmasını sağlayın.
   İşverenin, kazayı 3 iş günü içinde SGK’ya bildirmesi zorunludur. Bildirmezse ceza alır.
3. İş kazası tutanağı düzenlenmesini isteyin.
   Olayın tanıkları varsa isimlerini ve beyanlarını kaydedin.
4. Varsa kamera görüntülerini ve delilleri koruyun.
   Bu deliller dava sürecinde çok önemlidir.
5. Durumu avukatınızla paylaşın.
   Hak kaybına uğramamak için süreç profesyonelce yürütülmelidir.

⚖️ İş Kazasında Haklar Nelerdir?

İş kazası geçiren işçinin hem cezai, hem de hukuki yönden talep edebileceği pek çok hakkı vardır.

1. Geçici iş göremezlik ödeneği

SGK, istirahat süresi boyunca işçiye günlük maaşının belli bir oranını öder.

2. Sürekli iş göremezlik geliri

İşçi kaza sonrası çalışma gücünü tamamen veya kısmen kaybettiyse, sürekli maaş bağlanır.

3. Tıbbi tedavi giderleri

SGK, tüm tedavi, ameliyat, ilaç ve tıbbi malzeme giderlerini karşılar.

4. Tazminat hakları

• Maddi tazminat: Gelir kaybı, tedavi giderleri, çalışma gücü kaybı gibi zararlar
• Manevi tazminat: Yaşanan acı, ıstırap ve yaşam kalitesindeki düşüş

5. Ölüm hâlinde yakınların hakları

• Dul ve yetim aylığı
• Cenaze ödeneği
• Destekten yoksun kalma tazminatı (bu dava ayrı açılır)

🧑‍⚖️ İş Kazası Davası Nasıl Açılır?

İş kazası nedeniyle tazminat talep edilecekse, işverene karşı iş mahkemesinde dava açılır.

Dava Süreci:

1. Önce SGK’ya başvuru yapılır.
2. SGK raporları ve iş kazası kayıtları toplanır.
3. İşverene karşı tazminat davası açılır.
4. Mahkeme, Adli Tıp Kurumu veya bilirkişilerden rapor ister.
5. Kazanın niteliğine ve kusur oranlarına göre karar verilir.

Dava Açma Süresi:
İş kazasının öğrenildiği tarihten itibaren 10 yıl içinde dava açılabilir.

🧮 Tazminat Miktarı Nasıl Hesaplanır?

Tazminat hesaplanırken şu kriterler dikkate alınır:

• İşçinin yaşı
• Kazadan önceki maaşı
• Kaza nedeniyle çalışamazlık oranı
• İş gücü kaybı süresi
• Maluliyet oranı

Örnek:
35 yaşında, 20 yıl çalışabilecek bir işçi, kazadan sonra %40 iş gücü kaybına uğrarsa, kazandığı ücret üzerinden hesap yapılarak yüksek tazminat alabilir.

🔍 İşverenin Sorumluluğu Ne Kadardır?

Eğer işveren iş güvenliği tedbirlerini almamışsa ve bu nedenle kaza olmuşsa, tam kusurlu sayılabilir. Bu durumda:

• Hem SGK’ya para cezası uygulanır
• Hem de işçiye yüksek tazminat öder
• Gerekirse savcılığa suç duyurusu yapılır

Ancak işçinin da kusurlu olduğu tespit edilirse (örneğin koruyucu donanımı kullanmamışsa), tazminat oranı düşebilir.

👨‍👩‍👦 Aile Bireyleri Ne Yapabilir?

Eğer iş kazası ölümle sonuçlanmışsa, ölen işçinin eşi, çocukları, anne ve babası “destekten yoksun kalma” gerekçesiyle maddi tazminat davası açabilir. Bu dava, hem işverene hem de varsa sorumlu diğer kişi ya da firmalara karşı açılabilir.

✅ Sonuç: İş Kazası Sonrası Sessiz Kalmayın, Hakkınızı Arayın

İş kazası geçiren işçilerin çoğu, haklarını bilmedikleri için mağduriyet yaşamaktadır. Oysa ki hem SGK hem de yargı mekanizmaları, mağdur işçinin yanında olacak şekilde yapılandırılmıştır. Kazadan sonra doğru adımları atmak, belgeleri düzenli tutmak ve uzman bir avukatla çalışmak, maddi ve manevi kayıplarınızı telafi etmeniz için hayati önemdedir.