Boşanma sadece duygusal bir ayrılık değil, aynı zamanda ortak yaşam boyunca edinilen malların da sona erdirilmesi sürecidir. Ev, araba, birikmiş para, iş yerleri, hatta eşyalar bile taraflar arasında nasıl bölüşülecek? Bu sorunun cevabı “mal paylaşımı” kavramında gizli.

Türkiye’de boşanmalarda mal paylaşımı, Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenen mal rejimi hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilir. Ancak hangi malların paylaşılacağı, nasıl hesaplanacağı ve hangi tarihin esas alınacağı gibi birçok detay, çoğu kişi tarafından tam olarak bilinmez. Bu yazımızda mal paylaşım sürecini tüm yönleriyle açıklıyoruz.

📌 1. Mal Rejimi Nedir? Ne İşe Yarar

Mal rejimi, evlilik süresince eşlerin edindiği malların hukuki statüsünü belirleyen bir sistemdir. Aynı zamanda boşanma hâlinde bu malların kimde kalacağına dair esasları da içerir.

Türkiye’de eşler 2002 yılından itibaren Edinilmiş Mallara Katılma rejimine tabidir. Ancak farklı bir rejim seçmek isteyenler, evlenmeden önce ya da evlilik sırasında noterde sözleşme yaparak farklı bir rejimi (örneğin mal ayrılığı) tercih edebilirler.

📅 2. Evlilik Tarihi Neden Kritik?

Mal paylaşımında ilk adım evlilik tarihine ve varsa yapılmış mal rejimi sözleşmesine bakmaktır.

  • 1 Ocak 2002’den sonra evlenenler:
    Edinilmiş Mallara Katılma rejimi otomatik olarak geçerlidir.
  • 1 Ocak 2002’den önce evlenip sözleşme yapmayanlar:
    Mal Ayrılığı rejimi geçerlidir (önceki yasa gereği). Bu durumda her eş kendi adına kayıtlı malı alır.

📌 Not: 2002 öncesi evlenenler eğer 2002’den sonra rejim değişikliği yapmadıysa, eski rejim devam eder.

🏠 3. Hangi Mallar Paylaşılır? Hangileri Paylaşılmaz?

✔️ Edinilmiş Mallar (Paylaşıma Konu Olanlar):

  • Evlilik süresince çalışılarak kazanılan tüm gelirler (maaş, ikramiye, prim vs.)
  • Alınan taşınmazlar (ev, arsa vs.)
  • Otomobil, ev eşyası, beyaz eşya vb.
  • İş yerinden alınan tazminat (bazı hâllerde)
  • Faiz ve kira gelirleri
  • Ortak banka hesaplarındaki birikimler

📌 Bu mallar, eşlerden hangisinin üzerine kayıtlı olursa olsun ortak kabul edilir.

❌ Kişisel Mallar (Paylaşıma Konu Olmayanlar):

  • Evlilik öncesi edinilen mallar
  • Miras ve bağış yoluyla gelen mallar
  • Manevi tazminatlar
  • Şahsi kullanım eşyaları (giysi, kişisel takılar – ancak değeri yüksek ziynet eşyaları hariç tutulabilir)

📌 Ancak dikkat: Evlilik boyunca kişisel mallarla ortak yatırımlar yapıldıysa (örneğin, miras kalan arsa üzerine birlikte ev yapılması), karşı tarafın katkı payı alacağı doğabilir.

⚖️ 4. Mal Rejimi Ne Zaman Sona Erer?

Mal rejimi, şu tarihte sona ermiş sayılır:

  • Boşanma davasının açıldığı tarih itibariyle sona erer.
    (Mal paylaşımı bu tarihteki mevcut mallar üzerinden yapılır.)

Bu yüzden boşanma tarihinden sonra edinilen mallar, paylaşımın dışında kalır.

🧮 5. Mal Paylaşımı Nasıl Hesaplanır?

➤ Temel Formül:

Artık Değer = Ortak malın değeri – borçlar (kredi vs.)
Bu artık değerin yarısı her eşin hakkıdır.

📌 Örnek:

  • Evlilik boyunca alınmış bir dairenin değeri: 2.000.000 TL
  • Kredi borcu: 500.000 TL
    → Artık değer: 1.500.000 TL
    → Her eşin hakkı: 750.000 TL

Bu değer, tapuda kimin adına kayıtlı olduğuna bakılmaksızın hesaplanır.

🛑 6. Anlaşmalı ve Çekişmeli Boşanmalarda Durum Farklı mı?

✅ Anlaşmalı Boşanmalarda:

Taraflar mal paylaşımını kendi aralarında protokol ile düzenleyebilir. Mahkeme, bu paylaşımı onaylar.

📌 Protokol açık ve net olmalıdır. “Eşyalar ayrıldı” gibi genel ifadeler yetersiz kalabilir. Malların kimde kalacağı, varsa ödenecek tazminat net olarak yazılmalıdır.

⚠️ Çekişmeli Boşanmalarda:

Mal paylaşımı konusu boşanma dosyasından ayrı bir dava ile yürütülür.
Boşanma davası kesinleştikten sonra 1 yıl içinde mal paylaşımı davası açılmalıdır.

Bu dava genellikle bilirkişi raporları, tapu kayıtları, banka dökümleri ve tanıklarla yürütülür.

🔍 7. Bilinmesi Gereken Detaylar

  • Tapu eşlerden birinin adına olsa bile, eğer mal edinilmişse ortak sayılır.
  • Düğün takıları (altın, bilezik) kadına ait kabul edilir.
  • Ziynet eşyası bozdurulup ortak mal alınmışsa, katkı oranı tespit edilebilir.
  • Mal paylaşımı davasında geçmiş banka hareketleri ve maaş bordroları incelenir.
  • Borçlar da mal gibi paylaşılır. Krediyle alınan mallarda kredi tutarı artık değerden düşülür.

🧾 8. Katkı Payı Alacağı ve Değer Artış Payı Davası

Evlilik süresince bir eş, diğerinin kişisel malına katkı sağladıysa (örneğin, ev alımında para verdiyse), katkı oranında katkı payı alacağı isteyebilir.

Yine evlilik süresince eşlerden biri diğerinin malını geliştirmişse (örneğin iş yerine yatırım yapmışsa), bu durumda değer artış payı gündeme gelir.

Bu davalar, mal paylaşımıyla birlikte açılabilir.

✅ 9. Sonuç: Hak Kaybı Yaşamamak İçin Ne Yapılmalı?

  • Evlilik süresince alınan mallar belgelenmeli (faturalar, tapular, banka dekontları)
  • Boşanma davasıyla birlikte mal paylaşımı süreci planlanmalı
  • 1 yıllık dava açma süresi kaçırılmamalı
  • Hak kaybı yaşanmaması için uzman bir avukata danışılmalı

Boşanma sürecinde mal paylaşımı, teknik bilgi ve dikkat isteyen bir süreçtir. Maddi haklarınızı korumanın ilk adımı bilgi sahibi olmak, ikinci adımı ise profesyonel destek almaktır.